„Dzień gniewu” w ostatni poniedziałek był kolejną z serii opozycyjnych demonstracji. Tym razem zorganizowała go facebookowa grupa Nem némülünk el (Nie zamilkniemy). I tak jak dotąd mieliśmy demonstrację przeciwko podatkowi od internetu, potem o odwołanie Ildkikó Vidy tak teraz tematem było odrzucenie całej elity, dotychczasowej polityki, ostatnich dwudziestu pięciu lat. Tak, tak: łał.

flaga norweska, zarfaz się rozlegnie Ria, Ria, Norwegia!

Miss Europa, rozmawiałem z nią, suknię uszyła jej koleżanka-projektantka mody jeszcze kiedy Węgry wstępowały do Unii, obecnie to już symbol opozycyjny

Budapeszteńska demonstracja – było ich więcej, nie tylko w innych miastach węgierskich ale i w Europie – odbyła się na placu Kossutha, który jak dotąd kojarzył się raczej z demonstracjami antygyurcsányowymi. Nie jestem w stanie ocenić ilości ludzi, ale zdaje się, że plac się wypełnił choć nie przelewał. Zaskoczyła mnie obecność zorganizowanych aktywistów kredytów walutowych. Ostatnio parlament z wielkimi fanfarami uchwalił ustawę mającą „ostatecznie” zamknąć sprawę poprzez wymuszenie na bankach zwrotu części pieniędzy kredytobiorcom a także uforintowienie pozostałego długu. To, że przyjęto rynkowy kurs franka nie spodobało się najwyraźniej części kredytobiorców, stąd ich obecność na placu.

Żądamy państwa prawa a nie uforintowienia kredytów!

Dominowali młodzi, dla mnie przynajmniej, nieznani mówcy. Ich wystąpienia stanowiły mieszankę emocji (powtarzane „dühös vagyok” – „jestem wściekła” – było leitmotivem jednego z wystąpień), ogólników (rządy kradną), rewolucyjnej retoryki i miejscami kabotyństwa, pokoleniowego buntu z totalnym odrzuceniem ostatnich dwudziestu pięciu lat. W wyliczance dostało się i politykom opozycyjnym a nawet maleńkiej partyjce 4K, która domaga się legalizacji marihuany. Pojawiło się żądanie nowej „zmiany systemu” jak na Węgrzech określa się okres lat 1989-1990. Tak na marginesie, pomyśleć tylko, że w Polsce często się mówi o dwudziestu pięciu latach wolności, tu to dla wielu okres zmarnowany.

Mówca rewolucyjny, koszulka CCCP

„Przestępcom nie płacimy podatków. Republikański Ruch Oporu” – takie naklejki rozdawano w tłumie

Najkonkretniejsza była nauczycielka ze szkoły średniej, która protestowała przeciwko ostrym cięciom w budżecie oświaty zaproponowanym w obecnym budżecie oraz András Horváth, który mówił o społecznej inicjatywie stworzenia nowych instrumentów antykorupcyjnych. Przyprowadził na scenę byłego policjanta, który stracił pracę po tym jak zbyt gorliwie prowadził śledztwo w sprawie niewyjaśnionych do dziś przekrętów na ropie, które w latach 90-tych doprowadziły do gigantycznych strat budżetowych. I tak obecne machlojki symbolicznie zostały połączone z aferami poprzedniego okresu.

nauczycielka, nazywała się, o ile pamiętam, Emília Nagy

Z ciekawszych haseł skandowano „Ria, Ria, Norwegia” (jak w piłkarskim „Ria, Ria, Hungaria”) na znak poparcia dla organizacji społecznych rozdzielających fundusze norweskie i za to atakowanych przez rząd a także „Rząd-mafia” czy też „Nie ma już Fideszu”.

Od czasu demonstracji przeciwko podatkowi od internetu pojawiają się nawiązania komputerowo-internetowe

takie też, V.O. to oczywiście Orbán Viktor

i takie: demonstrant high-tech, na ekranie jego tableta przebiegało na okrągło jakieś hasło

Są też hasła low-tech jak to: „Nie będziemy kolonią” – parodia rządowej retoryki antyunijnej

„Viktor, może tak zrozumiesz” i dalej rowaszem. Można się domyśleć co tam napisali

Po demonstracji obalono barierki oddzielające tłum od parlamentu, ale mimo, że tłum stał oko w oko z uzbrojonymi policjantami do przemocy nie doszło. Na razie nie ma planów na następne demonstracje.

opozycyjno-narodowe grzane wino sprzedawane na wszystkich niedawnych demonstracjach

nieco dziwny Ruch białych chustek, uczestniczki nawołują do pokoju i miłości

Anonimowi słuchacze w otwartych ale ciemnych oknach parlamentu

Nie wiadomo, czy to koniec fali protestów, czy też może będą kontynuowane ale zapoczątkują społeczny ruch oporu lub reform. Postaram się dalej pisać na te tematy.

VIktor, конец (nawiązanie do słynnego plakatu) i inne przekazy obcojęzyczne

Pisałem jakiś czas temu o krokach przedsięwziętych przez rząd w celu ratowania frankistów tj. osób, które wzięły kredyt w obcej walucie, głównie frankach szwajcarskich. Dwie ostatnio (4 lipca i 24 września) przyjęte ustawy mają sprawę załatwić ostatecznie.

Nakazują one bankom zwrot ich klientom nadpłat wynikających z różnicy kursów oraz jednostronnych zmian umów kredytowych. Kredyty walutowe zostaną uforintowione po kursie rynkowym. Narodowy Bank Węgier wyda szczegółowe rozporządzenia regulujące sposób wyliczenia kwot do zwrotu. Jest to tym bardziej skomplikowane, że część kredytobiorców skorzystała już z jakiejś formy pomocy, co rozporządzenie ma wziąć pod uwagę. Rząd deklaruje, że w efekcie końcowym kredytobiorcy walutowi nie powinni wyjść na zmianach lepiej niż ci co zdecydowali się na wyżej oprocentowany kredyt w forintach.

W odniesieniu do jednostronnych zmian umów interesującym szczegółem było założenie winy banków: dostały one miesiąc by w sądzie udowodnić uczciwość swoich praktyk. Zdecydowana większość założonych spraw sądowych zakończyła się przegraną banków.

Decyzja dotyczy zarówno kredytów walutowych jak i, co ciekawe, udzielonych w forintach. Szacuje się, że podlega jej 400 instytucji finansowych, które mają do rozliczenia 680 tysięcy kredytów walutowych i 650 tysięcy kredytów w forintach. Przeciętnemu kredytobiorcy raty powinny spaść o 25% a sam dług o 20%. Według szacunków łączny koszt tej operacji dla banków wyniesie 1000 miliardów forintów, co odpowiada mniej więcej jednej trzeciej kapitału bankowego na Węgrzech.

Decyzja wywołała gniewną reakcję Stowarzyszenia Bankowego. W swoim oświadczeniu zaprotestowało ono przeciwko stosowaniu prawa wstecz. Obecnie sprawdza się czy stare kredyty odpowiadają dopiero co wprowadzonym wymaganiom, co jest niemożliwe z natury rzeczy. To tak jakby auto wyprodukowane przed kilku laty kontrolować według norm zanieczyszczeń odnoszących się do obecnie produkowanych samochodów i karać producentów za to, że przed laty ich produkt “nieuczciwie” nie spełniał tych norm, obrazowo tłumaczy przewodniczący stowarzyszenia.

W oświadczeniu podkreślono, że do wybuchu kryzysu do systemu kredytów walutowych nie miał zastrzeżeń ani nadzór bankowy ani żadna z partii parlamentarnych. W odniesieniu do kredytów walutowych odpowiedzialność spada zarówno na banki jak i rząd oraz klientów, natomiast obecnie jedynie z banków robi się kozła ofiarnego.

Istotny jest aspekt polityczny sprawy. W ciągu ostatnich kilku lat doszło do szeregu demonstracji zdesperowanych frankistów. Pod początkowo apolityczne protesty z czasem próbował podłączać się Jobbik atakując banki przy użyciu antykapitalistycznej retoryki.

W sierpniu zeszłego frankowcy demonstrowali przed domem Orbána, dla rządu był to wyraźny sygnał ostrzegawczy, że problem robi się coraz bardziej polityczny. Wokół domu Orbána wprowadzone strefę bezpieczeństwa uniemożliwiającą dalsze demonstracje.

Przed październikowymi wyborami samorządowymi jednym z dwóch głównych haseł propagandy rządowej było, obok kolejnej obniżki opłat komunalnych, “Rozliczamy banki”. Retoryka nieuczciwego banku znalazła odbicie w nazwie ustawy o fair bankingu, którą rząd obecnie szykuje. Ma one bronić kredytobiorców. W praktyce ustawa ta może być dla rządu instrumentem do wypierania z węgierskiego rynku banków zagranicznych: zadeklarowanym celem rządu jest zwiększenie udziału banków z kapitałem węgierskim do 50%.

*

Warto dodać, że kwestia kredytów walutowych pojawiła się wcześniej również w sądach. Dłużnicy wytoczyli bankom 2500 spraw. Najczęstszym zarzutem był brak transparentności. Podpisując umowę kredytobiorca powinien wiedzieć jaka będzie wielkość spłat, co nie jest możliwe w przypadku kredytów walutowych.

Sprawy doszły do sądu najwyższego w końcu zeszłego roku. Ten nie unieważnił masowo umów kredytów walutowych ale uznawszy, że są generalnie ważne dopuścił ich modyfikację w konkretnych przypadkach. W sprawie transparentności jednostronnych modyfikacji umów sąd zdecydował się zaczekać na decyzję Sądu Europejskiego.

Decyzja ta zamknęła nadzieje na rozwiązanie problemu przez sądy. Wywołała ona gniewne komentarze rządu oraz demonstracje kredytobiorców przed budynkiem sądowym. A w efekcie doprowadziła do obecnych ustaw. 

Jedna po drugiej przechodzą ostatnio demontracje antyrządowe przez Budapeszt. Wczoraj żądano ustąpienia Ildikó Vidy, szefowej urzędu podatkowego (NAV), która niedawno przyznała się, że ma zakaz wjazdu do Stanów Zjednoczonych. Już wyjaśniam o co chodzi.

„W domu też kłamiesz, Vida?” oraz „Ildikó Vida, chcielibyśmy bardzo Ci podziękować za Twoją wytężoną pracę”

Niedawno okazało się, że ambasada USA poinformowała sześć osób, w tym i członków rządu, że mają zakaz wjazdu do USA z powodu ich udziału w działalności korupcyjnej dotykającej firm amerykańskich. Chodzi o manipulacje VATem, dochodowe dla biorących udział w procederze ale przynoszące wielkie straty dla budżetu. Firmy amerykańskie miały dostać propozycje nie do odrzucenia: za łapówkę ułatwienia dla was, dla konkurencji natomiast szykany przy pomocy urzędu podatkowego.

Rozszyfrowany skrót NAV: nie mam wizy amerykańskiej

Piszę “miały dostać” bo nic nie wiadomo na pewno. Rok temu pracownik NAV-u (tutejszy urząd podatkowy) András Horváth szeroko opowiadał w prasie na temat machlojek z VAT-em prowadzonych przez urząd podatkowy, złożył nawet zawiadomienie do prokuratury ale wszystko co z tego wynikło to dotykające go szykany. Także tym razem rząd nie przejawił zainteresowania wyjaśnieniem tego bądź co bądź wielkiego skandalu jakim jest zakaz wjazdu dla szeregu osób stojących blisko rządu. Więcej szczegółów dotyczących całej sprawy do przeczytaniu na blogu Codziennik Węgierski tu i tu.

„Vida, ustąp!” to jeszcze na ulicy Dob

Demonstrację, jak to ostatnio bywa, zorganizowała facebookowa grupa 1000 miliardów za uczciwym systemem podatkowym (nawiązanie do kwoty 1000 miliardów forintów, do jakich to strat miały doprowadzić tolerowane oszustwa związane z VAT-em).

Tradycyjnie już obecnie maski Guya Fawkesa, tyle, że noszone z tyłu głowy: na demonstracjach nie wolno zasłaniać twarzy

Zaczęła się pod urzędem podatkowym na ulicy Dob. Stamtąd przeszliśmy na znany z demontracji przeciwko podatkowi internetowemu plac Józsefa Nándora. Po drodze znów zapełniła się ulica Andrássy, mówi się o dziesięciu tysiącach uczestników.

aktywistka zbierająca na koszt demonstracji

ci do wrzucili coś do pudełka dostawali naklejkę „przestępcom nie płacimy podatków”



„NAV psuje się od głowy”

Chodzi o Vidę ale pojawiły się nawiązania do innych niewyjaśnionych spraw o woni korupcyjnej, tutaj do niespodziewanej decyzji Orbána zakupu myśliwców Grippen zamiast F16

Flaga Norwegii – skandowano też nazwę tego kraju – to nawiązanie do ataków rządu na Norwegię w związku z funduszem norweskim

Czołówka marszu – flaga europejska to już obecnie element obowiązkowy, skandowno zresztą „Europa, Europa”

efekt domina – upadek Vidy przyniesie upadek innych postaci z rządu, uważa autor tego transparentu

Na placu Józsefa Nándora wygłoszono przemówienia. Znów pojawił się Zsolt Várady, który zapowiedział utworzenie sieci społecznościowej dla aktywistów. Domagał się reformy systemu podatkowego i nawoływał do aktywności społecznej.

demonstracja była od odwołanie Vidy ale wiadomo, że chodziło i o tego Wielkiego Brata

przewrotne użycie hasła trianonowego „Nie, nie, nigdy!” jako wyrazu niezgody na ewentualne wyjście Węgier z Unii

Te dwa hasła były zresztą leitmotivem innych wystąpień. Przemówienia miał też Gábor Vágó, były poseł LMP (Polityka Może Być Inna). Ten posiadacz najwspanialszych sumiastych wąsów w polityce węgierskiej wezwał wszystkich do chodzenia do urzędów podatkowych i pytania się czy Ildikó Vida już ustąpiła ze stanowiska. Dał rządowi tygodniowe ultimatum na doprowadzenie do ustąpienia Vidy oraz poproszenie EU o przeprowadzenia w sprawie zarzutów korupcyjnych. Jeśli do tego nie dojdzie, 17 listopada odbędą się demonstracje w całym kraju.

Gábor Vágó, co za wąsy, plus warto zwrócić uwagę na pętelki do guzików w kolorach narodowych

Po nim pojawia się aktor Zoltán Békési, który mówi też o powszechności nieuczciwych zachowań wśród zwykłych ludzi: niepłacenia podatków, płaceniu bez rachunków, jeżdzeniu na gapę, kumoterstwie, itd.

W końcu pojawia się gwiazda wieczoru, András Horváth, który powtarza swoje zarzuty również nawołuje do reform podatkowych oraz aktywności społecznej.

András Horváth, whistleblower

Na koniec miejsce ma minuta ciszy dla uczczenia pamięci Milána Rózsy, młodego aktywisty zatrzymanego po ataku na siedzibę Fideszu, który niedawno popełnił samobójstwo na skutek dręczącej już od dłuższego czasu depresji.

Upamiętnienie Milána Rózsy

Ciekawe na demonstracji było parę rzeczy.

To kolejne wydarzenie zorganizowane przez Facebooka demonstracyjne pomijające partie polityczne

• Pojawiło się na nim dużo transparentów i tablic zrobionych przez ludzi, często z inteligentnymi i dowcipnymi hasłami
• Dominowała klasa średnia, na co wskazują powyższe transparenty
  
• W tłumie nie było agresji, nawet na poziomie werbalnym
• Mimo tematyki nader nadającej się na populistyczne hasła typu”wszyscy są skorumpowani, przecz z rządem” konsekwentnie pojawia się wątek reformy podatkowej i uzdrowienia państwa.



Temu statkowi już dziękujemy