O powodzi na Węgrzech mówi się już we wszystkich możliwych mediach. Zdjęcia są wszędzie, między innymi też w takim flickrze. Dla mnie jest to pierwsza powódź w życiu, która mnie w minimalny a jednak sposób dotknęła.

W tym roku wynajmujemy maleńką kabinę (jakieś trzy na trzy metry) na wybrzeżu Rzymskim na północy Budapesztu. Znajduje się na terenie pochodzącego z czasów socjalizmu i bardzo w duchu socjalistycznego terenu wypoczynkowego. W lecie chcemy tam chodzić z Chłopakiem i znajomymi, blisko jest ścieżka rowerowa prowadząca do Szentendre, można wypożyczyć kajak czy też kenu, miejscowy bufet sprzedaje ulubionego przez Chłopaka smażone ryby.

Ponieważ teren leży nad samym Dunajem i nie jest chroniony często wiosną zalewa go woda. Tak dzieje się też teraz. W poprzednią niedzielą poszliśmy tam poukładać co się da wyżej. Woda jeszcze nie wlała się do kabiny, ale żeby się do niej dostać już trzeba było brodzić przez sięgające do kostek bajoro. Zrobiłem parę zdjęć.

Obecnie wody jest tam dobre pół metra więcej i nasze rzeczy w niej stoją. Mam nadzieję, że jej poziom spadnie do niedzieli, wybieramy się sprawdzić jak tam sprawy stoją.

Jakiś czas temu nawiedziła mnie myśl: mieszkam sobie tutaj na tych Węgrzech, nigdy nie wiadomo jak długo jeszcze, a niczego nie wiem o Bartóku. Gdzie nie lepiej się z nim zapoznać jak nie tu? Akurat w ramach festiwalu wiosennego opera wystawia trzy jego utwory sceniczne, szybka decyzja, kupuję bilety na premierę, idziemy. Sliwka zadowolona, bo może pokazać się w swojej nowej szalenie eleganckiej wieczorowej sukni z jedwabiu, który przywiozłem jej z Indii, dotąd nie było okazji.

Wystawiane są trzy utwory: balet Drewniany książę, pantonima Cudowny mandaryn oraz jednoaktowa opera Zamek Sinobrodego. Sliwka, która chodziła do szkoły muzycznej, mówi mi, że to w zasadzie wszystko co Bartók napisał na scenę, nieźle. Na widowni sporo znanych osobistości. W loży cesarskiej, tuż obok kamery telewizyjnej, siedzi sobie Imre Kertész, na widowni spostrzegam pewnego ponurego, dość agresywnego polityka, widać też lubi Bartóka. Sporo ludzi jest elegancko ubranych choć z różnym efektem: na korytarzu w czasie przerwy mija nas kobieta w błyszczącej bluzce z cekinami niemal rozsadzanej przez silikonowo chyba imponujące piersi wystające trochę z każdej strony. Jak to w operze, jest się czym rozerwać po prostu gapiąc się na publiczność.

Przedstawienie jest daleko mniej rozrywkowe. Bartók nie bardzo nadaje się do słuchania dla przyjemności. Muzyka jest programowa i ilustruje przedstawianą historię. Niczego w co by się moje nieszkolone ucho mogło wczepić: żadnego jasno zarysowanego motywu, interesującego solo, nic, jeśli jest cokolwiek co mogę uchwycić to jest to nastrój, dość mroczny przez cały czas. Na pocieszenie Sliwka powie mi potem, że w szkole jeden taki kawałek omawiali przez jakieś dwa tygodnie, i dopiero potem, jak przeszli przez wszystkie frazy po kolei, przynajmniej mogli słuchając muzyki ją sobie intelektualnie analizować.

Każdy z wystawianych utworów został skomponowany na kanwie baśni. Drewniany książę to opowieść księciu, który zakochawszy się bez wzajemności w pięknej dziewczynie z pomocą wróżki pobudza do życia gałąź, która staje się właśnie drewnianym księciem. Dziewczyna początkowo zakochuje się w nim ale poznawszy prawdę o nim zawstydzona wybiera jednak prawdziwego księcia. W Cudownym mandarynie dziewczyna zmuszona jest przez gang zwabiać ofiary do obrabowania. Jedną z tych uwiedzionych ofiar jest bogaty chiński mandaryn, który głęboko się w niej zakochuje. Bandyci próbują go, początkowo bezskutecznie, zabić na różne sposoby aż w końcu się im to udaje. W międzyczasie dziewczyna ulega miłości mandaryna i oddaje mu się tuż przed jego śmiercią.

W Zamku Sinobrodego występują tylko Sinobrody i jego najnowsza miłość. Przybyli właśnie do zamku i kobieta zaskoczona jest jego zimnem. Domaga się, żeby Sinobrody pootwierał zamknięte komnaty. Gdy ten to robi kobieta jest przerażona potwornością tego co zawierają (narzędzia tortur, broń, zakrwawione klejnoty). W ostatniej komnacie znajdują się byłe kobiety Sinobrodego, które przyjmują ją między siebie.

Mimo oczywistego potencjału scenicznego pierwszych dwóch utworów ich realizacja nie zrobiły na mnie wielkiego wrażenia, może poza sceną z latarkami w ciemności w pierwszym z nich. Balet był w dużej mierze dość konwencjonalny. Pantonima była już ciekawsza – podobno zmieniono instrukcje kompozytora zwiększając liczbę postaci na scenie, choć nie bardzo widziałem sensu tego kroku poza po prostu zapełnieniem sceny – ale też brakowało tu czegoś co by mnie wciągnęło.

Jeśli Książe oraz Mandaryn były jak skąpy posiłek to Sinobrody był jak post czterdziestodniowy. Sceneria burawa bez wyraźnie zaznaczonych elementów poza śladami schodów i drzwi. Dwóch śpiewaków na scenie niewiele robi, kobieta po lewej, mężczyna po prawej stronie, niekiedy tylko zamieniają się miejscami. Spiewają po węgiersku ale dalece nie wszystko da się zrozumieć. Ratują mnie napisy po niemiecku, który trochę znam, w przeciwnym razie nie miałbym się wogóle chwytać, tak zajmuję się śledzieniem akcji.

Dodam jeszcze, że przez całe przedstawienie stałem i to bynajmniej nie z uwielbienia muzyki Bartóka. Po prosty z miejsca w drugim rzędzie w loży, które miałem NICZEGO nie było widać. Stojąc pochylony do przodu widziałem jakieś osiemdziesiąt procent sceny. To nie ja jednak byłem w najgorszej sytuacji: za nami były jeszcze dwa miejsca, z których, jak sądzę, nawet podskakując nie dałoby się niczego zobaczyć. Rozumiem, że opera musi zarabiać pieniądze, ale czy nie mogliby tego robić w nieco bardziej nobliwy sposób bardziej licujący się z tymi wszystkimi pluszami i złoceniami? Troszkę to żałosno-żenujące.

Nie pisałem znowu parę dni bo byłem w Istanbule, gdzie zbyt byłem zalatany, żeby mieć czas na bloga. Wróciłem już jednak, pytanie co było najciekawszego. Wydaje mi się, że kupowanie złotego łańcuszka dla babysitterki Chłopaka.

Pani Krystyna, bo tak się właśnie ona nazywa, przyprowadza go z przedszkola, zajmuje się nim kiedy zachoruje a także czasami robi nam pierogi czy też inne dobre rzeczy, dziś na przykład przyniosła chruściki. Pani Krystyna nie miała lekkiego życia. Ojca zabrali jej w czasie okupacji z łapanki na roboty i tam też zginął, matka zmarła w ostatni dzień wojny. Błąkała się nieco po ludziach – nikt jej nie chciał – zanim w końcu wylądowała u babci. Wychowywała się na ulicy Brzeskiej w Warszawie, kto zna to wie, że nie jest to idealne miejsce dla dzieci. Nie stoczyła się jednak, nie popadła w alkoholizm ani nie zajęła się przestępczością ale do dziś na różnych bazarach czuje się jak ryba w wodzie. Szczegółów nie znam ale w końcu trafiła z córką (już bez męża) do Budapesztu gdzie po raz drugi wyszła za mąż za przystojnego Węgra, z którym ma jeszcze jedno dziecko.

W Budapeszcie trochę pracowała sprzedając odzież Polakom tłumnie tu przyjeżdzającym w latach 80tych. Przyjęła dość interesującą strategię adaptacyjną: zamiast nauczyć się po węgiersku (do dziś mówi tym językiem fatalnie) wszystkich wokół siebie nauczyła po polsku. Co więcej, posunęła się do tego, że nauczyła też swojego męża gotować polskie dania i to on zazwyczaj robi zamawiane u niej pierogi. Pani Krystyna udziela się aktywnie w stowarzyszeniu Bema i chodzi na imprezy do ambasady (trochę jej zazdroszczę, mnie nie zapraszają:)

Wspomnianej już córce też się życie nie układa zbyt lekko. Jakiś rok temu rozwiodła się z mężem, ściślej mówiąc wyrzuciła go po tam jak już dwa lata niczego nie robił i musiała go utrzymywać razem z trójką swoich dzieci. W ramach podziału majątku jej przypadły dzieci a były mąż zatrzymał większość pieniędzy ze sprzedaży wspólnego domu. Smiesznie niskich alimentów do dziś nie płaci, bo nie pracuje i nie ma dochodów. Córka pani Krystyny to kobieta pracująca i wszystkiego się ima. Przywozi towar z Polski dla różnych przedsiębiorców, strzyże, sprząta. Nie poddaje się, radzi sobie.

Ostatnio córka pani Krystyny zgubiła złoty łańcuszek w solarium. Nieszczęście prawdziwe. Pani Krystyna, wiedząc, że jedziemy do Istanbułu, spytała nieśmiało, czy nie moglibyśmy – może – kupić jej tam łańcuszek, żeby mogła go potem dać córce. My: łańcuszek – no problem, jasne. Pani Krystyna daje nam uściubione 150 dolarów, mówi, że kiedy była ostanim razem w Stambule złoto kosztowało 7-8 dolarów za gram i że najlepiej kupuje się na ulicy przed bazarem. Ruszamy. Złota w życiu nie kupowałem, dodam.

W Stambule znajdujemy sklepy na ulicy przed bazarem (w jednym z nich uprzejma Ukrainka obsługuje po rosyjsku, pani Krystyna powie nam potem, że trzeba było mówić po polsku) i okazuje się, że najtańsze złoto kosztuje 14 dolarów. Co robić? Pojawiają się pytania: czy to dobra cena? Jaki łańcuszek kupić, gruby, cieńki, prosty czy też może o skomplikowanym wzorku? W dodatku z tych, które wyglądają najlepiej węższy kosztuje 80 dolarów a szerszy już ponad 180, który wybrać? Do pani Krystyny nie można się dodzwonić, nie wiemy jak decydować. Czy powinniśmy wydać pieniądzą na niego przeznaczone (łańcuszek ma mieć określoną wartość) czy też, wręcz przeciwnie, powinniśmy starać się wydać jak najmniej?

Tak wogóle, wpadam w nastrój filozoficzny, to po co ludzie kupują złoto: bo ładnie wygląda, żeby okazać bogactwo, czy też może, żeby odłożyć coś na czarną godzinę? Czujemy się zupełnie pozbawieni oparcia. Przecież córka pani Krystyny ma kredyt w banku do spłacenia, który zaciągnęła na kupno nowego domu, czemu pani Krystyna nie daje jej tych pieniędzy, żeby pomóc w spłacaniu tego kredytu? Jeśli tego nie robi to po co ten łańcuszek?

Decydujemy się w końcu na ten za 80 dolarów ale do końca pobytu w Stambule dręczy nas niepokój czy dobrze wybraliśmy.

PS Dziś daliśmy łańcuszek pani Krystynie, ucieszyła się. Powiedziała Sliwce, że to nowy wzór a poza tym, że nieźle jej pieniędzy oszczędziła. Już się cieszy jaką niespodziankę zrobi córce. Ufffff!