Czy WOŚP to po prostu akcja charytatywna?

Odbył się właśnie tutaj finał WOŚP-u – po raz piąty w Budapeszcie, a tak w ogóle po raz trzydziesty trzeci – i zmienił moje postrzeganie tej akcji.

Wszyscy wiemy o chodzi w kampanii Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy chodzi: to impreza charytatywna, zbieramy pieniądze na sprzęt medyczny, zwykle dla dzieci. Czyli jasna sprawa: my dajemy coś komuś. Zrozumiałem jednak, że nie jest to do końca tak.

O tym zaraz, na razie o samym finale. Odbył się w barze Kispolszki (właściciel Imre, Węgier, użyczył na imprezę przestrzeni) w ostatnią sobotę. Rozpoczął się programem dla dzieci, w ramach którego mogły one, między innymi, wyklejać z papieru modele Malucha.

Kispolszki czyli Mały Fiat
Wyklejanie Malucha, zdjęcie: Blonde paprika – photography

Potem nastąpiła Wojna Majonezów. Wiemy wszyscy, że naród polski jest głęboko podzielony. Antagonizm między zwolennikami PiS-u i PO to betka w porównaniu z podziałem na wyznawców zupy pomidorowej z ryżem bądź też makaronem czy też właśnie fanów majonezu Kieleckiego albo z Winiar. Ta ostatnia linia podziału stała się podstawą Wojny.

W bufecie pojawiły się dwie tace z kanapkami z pastą jajeczną, na każdej z nich kanapki wykonane z innym majonezem. Udział w Wojnie polegał na jedzeniu kanapek z ulubionym majonezem. Spustoszenie tacy z danym majonezem oznaczać miało jego zwycięstwo.

Dwujęzyczny bufet Maluch, zdjęcie: Blonde paprika – photography

Mimo, że żadna z tac nie opustoszała do końca wojny, przewaga majonezu Kieleckiego była wyraźna, to on został ogłoszony zwycięzcą.

Wojnę umijała nam muzyka. Pani Teresa grała na akordeonie klasyczne polskie piosenki, akompaniowały jej Ania, Ela i Sara na gitarach, ze śpiewaniem było nieco gorzej. Cały czas działał bufet oraz można było kupować rzeczy wystawione w ramach sklepiku z serduszkiem.

Muzykantki

Po wojnie nastąpiła aukcja – gwóźdź programu. Miałem przyjemność (to wyrażenie to nie kurtuazja tutaj) prowadzić ją wraz z Ewą. Lista licytowanych pozycji była jak zwykle szeroka. Były tam przedmioty – rzecz jasna, oba majonezy – książki, na przykład Norman Davies po węgiersku, wina, piwa – w tym i zestaw zaoferowany przez Kispolszki, czekoladki, domowe kiełbasy, ręcznie wykonane broszka czy też kolczyki, płyty, spinki, pierogi, ręczne robótki, filiżanka z Bolesławca, a także sesja fotograficzna, karnet na Zumbę, porady psychologiczne, przechadzka po Budapeszcie oraz kolacja z Jarkiem Bajaczykiem, dyrektorem Instytutu Polskiego. W ostatniej chwili jakiś chłopak przyniósł chlebek bananowy w formie w kształcie serca (do licytacji bez formy, poszedł za 10 000 forintów). Były też WOŚP-owe gadżety – koszulki, kalendarzyki, breloczki, itp.

Aukcja – jak zawsze zresztą – mnie zadziwiła. Odbyła się w pozytywnej atmosferze, zabawa jak rzadko mimo, że chodziło w niej o wylicytowanie przedmiotów zwykle sporo powyżej ich rynkowej wartości. Przepłacaliśmy więc bardzo wesoło. Poszły w zasadzie wszystkie pozycje, wliczając w to koszulki WOŚP-u, jedna z nich za 25 000 forintów czyli 250 złotych.

Ewa licytuje filiżankę, zdjęcie: Blonde paprika – photography

Warto wspomnieć, że poza finałem zbiórki do WOŚP-owych puszek odbyły się w stowarzyszeniu Bema, obu szkołach polskich, w Instytucie Polskim w trakcie niedawnego wernisażu Tamary Lempickiej oraz w trakcie wieczorku polskiego w Kispolszki tydzień przed finałem. W szkole przy ambasadzie przez tydzień trwał orkiestrowy kiermasz, w szkole przy samorządzie zbiórkę prowadzono przy okazji książki.

Miło, że WOŚP wsparły ambasada oraz Instytut Polski oferując przedmioty na aukcję, jak zawsze włączył się samorząd XX dzielnicy. Lexmark International Technology Hungária Kft. i Összefogás az Alapjogokért Alapítvány, a Versenyképességi Műhely – Egyetemi Tehetséggondozó Program működtetője pomogły z zaopatrzeniem bufetu i drukiem.

W sumie zebraliśmy coś ponad milion trzysta tysięcy forintów.

Wracając do mojego spostrzeżenia, że coś jest z WOŚP-em inaczej niż myślałem: trochę w trakcie finału, trochę po, trochę rozmawiając z Marzeną, główną (choć zdecydowanie nie jedyną!) sprężyną wydarzenia zrozumiałem, w sumie pewnie dość banalną rzecz, że w WOŚP-ie nie chodzi tylko o to, że my coś dajemy. WOŚP to masa pozytywnych emocji, których to my jesteśmy beneficjentami.

Jak pisałem, aukcja na przykład dała wszystkim uczestnikom masę frajdy. W trakcie wydarzenia ludzie się poznawali, nawiązały się przyjaźnie. Sam dodałem parę osób, dotąd zwykle znanych z widzenia na jakimś forum, do znajomych na facebooku. Ekipa muzyczna – pani Teresa i gitarzystki – umówiły się na wspólne muzykowanie w Bemie. Jeszcze na etapie organizacji trzy członkinie sztabu, tak na marginesie, większość ekipy organizującej to kobiety, pojechały razem do Warszawy do siedziby WOŚP-u poznać tam łudzi a przy okazji razem spędzić trochę czasu.

Jak ujęła to Marzena, nam, Polakom za granicą WOŚP pokazuje naszą siłę, buduje wspólnotę – choć jest to prawdą pewnie także dla Polaków z Polski.

Ewa i Marzena, zdjęcie: Blonde paprika – photography

Cieszę się, że mogłem się trochę dołożyć do WOŚP-owego grania, sam dużo z niego wyniosłem. Dziękuję wszystkim, którzy byli tego częścią!

Fiat 126p, Maluch, Kispolszki, bar, zdjęcie: Blonde paprika – photography

Polska twarz węgierskiej mody

Sztenya Bodó była w latach 60-tych i 70-tych być może najbardziej znaną Polką na Węgrzech.

Urodziła się jako Stefania Śpiałek w 1939 roku w Polsce. Uczęszczała tam do szkoły średniej o profilu sportowym, odnosiła sukcesy w skoku wzwyż. Zdobyła zawód fizjoterapeutki.

Bardziej pociągała ją jednak kariera modelki i to w tej dziedzinie, już na Węgrzech, odniosła sukcesy i zdobyła sławę.

Pracowała nie tylko w krajach socjalistycznych ale i na zachodzie, co wówczas było niezwykłe. Fotografowali ją Lili Komlós, Irén Ács, István Bara czy też József Vitályos. Brała udział w pokazach mody takich węgierskich producentów jak Ruhaipari Tervező Vállalat, później przemianowany na Magyar Divat Intézet, Országos Kisiparosok Szövetsége (OKISZ Labor) oraz Budapest Szalon.

Pojawiała się na okładkach najpopularniejszego wówczas magazynu poświęconego modzie Ez a Divat a także szeroko czytanego czasopisma poświęconego robótkom ręcznym Fürge Ujjak.

W 1967 roku zagrała w filmie pt. Fiúk a térről wyreżyserowanego przez Pétera Szásza.

Pracowała przy tym też jako tłumaczka z polskiego, niemieckiego i rosyjskiego.

Jej pierwszym mężem był piłkarz Róbert Bártfai, a drugim operator filmowy János Bodó.

Te informacje podaję za węgierską wikipedią. Nigdzie indziej nie udało mi się niczego więcej o niej znaleźć.

Co ciekawe, nikt wśród tutejszej polonii, a próbowałem pytać osoby wiedzące wiele o historii Polaków na Węgrzech, niczego o niej nie słyszał. Nie wiem czemu tak jest. Może Sztenya (Stenia) nie angażowała się w życie polonii? Może nie podkreślała swojego pochodzenia? Trudno to teraz powiedzieć.

Co by nie było, jest ważną elementem polskiej historii Węgier. Może Polski Instytut Badawczy i Muzeum zajęły się by tematem? Poświęcona jej monografia byłaby na pewno ciekawa i wystawa widowiskowa: jako modelce wykonano jej masę pięknych zdjęć.

1969, źródło: Fortepan / Sándor Dávid

1970, źródło: Fortepan / FŐFOTÓ

1972, źródło: Fortepan / FŐFOTÓ

1973, źródło: Fortepan / Bauer Sándor

W Londynie 1973, źródło: Fortepan / Schiffer Pál

Dla tych, co chcą więcej Sztenyi Bodó, pełen wybór zdjęć w Fortepanie tu, spory wybór zdjęć prasowych tu.

Wybory: znowu Koalicja Obywatelska, znów Polonia Nova


Od wyborów 9 czerwca już minęło nieco czasu ale zauważyłem, że te z ich wyników, które mogą być interesujące dla tutejszych Polaków nie wydają się być opublikowane. Tak więc proszę.

W wyborach europejskich w punkcie w ambasadzie oddano 495 głosów, z czego 492 ważnych. Rezultaty były następujące (protokół wyborczy tu):

  • Koalicja Obywatelska 209 głosów (42.48%)
  • PiS 116 głosów (23.58%)
  • Lewica 76 głosów (15.45%)
  • Konferederacja 44 głosów (8.94%)
  • Trzecia Droga 41 głosów (8.33%)
  • Bezpartyjni samorządowcy 5 głosów (1%)
  • Polexit 1 głos (0.2%)

Dla porównania, na poziomie kraju KO uzyskała 37.06%, PiS 36.16%, Lewica 6.3%, Konfederacja 12.08% a Trzecia Droga 6.91%.

Dominacja KO w Budapeszcie jest bezdyskusyjna, i to jest trend, który widoczny jest od dawna. Zainteresowanym polecam moje wcześniejsze wpisy na temat wyborów przeprowadzanych w ambasadzie, które można znaleźć tu.

***

W wyborach mniejszościowych do Samorządu Krajowego zwyciężyła koalicja stowarzyszeń Polonia Nova, Bema i Dziedzictwa Derenka (protokół wyborczy tu [HU]). Oddano na nią 1 376 głosów (62,29%). Na konkurencyjne Stowarzyszenie św. Wojciecha głosów padło 833 (37.71%).

Skład samorządu krajowego wygląda tak (pisownia nazwisk jak na stronie valasztas.hu, gdzie te informacje znalazłem):

1. ARKABUS-MÁZI ANNA

Stowarzyszenie św. Wojciecha

2. BÁRKÁNYI PÉTER

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema
Stowarzyszenie Dziedzictwa Derenka

3. BÁTORI ZSOLT

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema
Stowarzyszenie Dziedzictwa Derenka

4. BEDYNSKI PIOTR

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema
Stowarzyszenie Dziedzictwa Derenka

5. FELFÖLDI MARIA

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema
Stowarzyszenie Dziedzictwa Derenka

6. FORREITER BARNA PÁL

Stowarzyszenie św. Wojciecha

7. KÖVESDI HANNA

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema
Stowarzyszenie Dziedzictwa Derenka

8. MARIKNÉ PULKA MALGORZATA

Stowarzyszenie św. Wojciecha

9. MODRZEJEWSKA EWA KRYSTYNA

Stowarzyszenie św. Wojciecha

10. SZABÓ BALÁZS

Stowarzyszenie św. Wojciecha

11. SZALAI ÁRPÁD ISTVÁN

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema
Stowarzyszenie Dziedzictwa Derenka

12. TAKÁCSNÉ KALINSKA ALICJA KATARZYNA

Stowarzyszenie św. Wojciecha

13. TÓTHNÉ SZEGEDI IWONA JOLÁN

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema
Stowarzyszenie Dziedzictwa Derenka

14. WIDOMSKINÉ NOVÁK MÁRIA

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema
Stowarzyszenie Dziedzictwa Derenka

15. WTULICH ALFRED

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema
Stowarzyszenie Dziedzictwa Derenka

W poprzednich wyborach w 2019 roku na samorząd krajowy zagłosowało 2014 osób, teraz 2209, co jest porównywalną liczbą. Tamte wybory wygrała samodzielnie Polonia Nova zdobywając 5 z 15 mandatów ale to tym razem startując w koalicji uzyskała większość potrzebną do rządzenia samorządem.

Rezultaty ukształtowały się podobnie w wyborach do samorząd stołecznego (protokół wyborczy tu). Tutaj koalicja dwóch stowarzyszeń (Polonia Nova i Bem) dostała 1 376 głosów (62,29%) a stowarzyszenie św. Wojciecha 230 głosów (38,02%). Skład samorządu to:

1. ABRUSÁN GYÖRGYNÉ

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema

2. BALOGH KATARZYNA MIROSLAWA

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema

3. KIS PATRÍCIA

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema

4. MOLNÁRNÉ CIESLEWICZ ELZBIETA MARIA

Stowarzyszenie św. Wojciecha

5. NAGY EMIL BOGUMIL

Stowarzyszenie Polonia Nova
Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema

6. NAGYNÉ TRZCINSKA RENATA

Stowarzyszenie św. Wojciecha

7. SCHAFFLER MARIA JOANNA

Stowarzyszenie św. Wojciecha

Jakby ktoś był ciekaw innych miejscowości, można je sobie posprawdzać tu.

***

No i jak już o polityce to taka ciekawostka: Ambasada RP poparła wspólną deklarację poparcia wydaną przez ambasady 35 krajów (plus szereg instytutów kulturalnych, jednak bez Instytutu Polskiego) z okazji 29 Festiwalu Budapest Pride. Tę informację można znaleźć na stronie ambasady USA ale nie trafiłem na nią ani na stronie internetowej ambasady, ani na jej Facebooku ani na Twitterze (X). Ktoś może wie skąd ta dyskrecja?

Ilu Polaków mieszka na Węgrzech? artykuł w Polonii Węgierskiej

Na ten temat zamieściłem już wcześniej post na blogu, obecnie publikuję rozszerzony tekst, który ukazał się w ostatnim numerze Polonii Węgierskiej.

***

Z tym pytaniem spotykam się, zapewne, nie tylko ja, dość regularnie, tym niemniej trudno dać na nie precyzyjną odpowiedź.

Problemem jest to, że mowa jest o kilku grupach: od lat mieszkających tu na stałe, posiadających obywatelstwo węgierskie osobach, o ludziach, którzy przyjechali tu służbowo, niejednokrotnie z rodzinami, dla których Węgry to tylko przystanek w międzynarodowej karierze, o przebywających tu na określony okres studentach czy też wreszcie ludziach, którzy przybywszy tu „na chwilę”, na przykład do pracy w call centerze, zostali jednak nieco dłużej. Są też osoby deklarujące się jako Polacy choć z pochodzenia Węgrzy, którzy choć nie zawsze znają język polski to jednak, zwykle przez związki rodzinne, z polskością się identyfikują.

Całkowitą liczbę można szacować śledząc uczestnictwo w polskich wydarzeniach kulturalnych, religijnych, WOŚP-ie, wyborach do samorządów mniejszościowych czy też internetowych forach, pomocne mogą być dane o osobach z obywatelstwem polskim ale pozwala to najwyżej na ostrożną próbę określenia rzędu wielkości.

W obiegu potocznym mówi się zwykle o grupie dziesięciu-piętnastu tysięcy, na przykład węgierska wikipedia w artykule Magyarországi lengyelek wspomina szacunkową liczbę 10-12 tysięcy Polaków.

Do utworzenia grafiki użyto logo z Seeklogo CC BY 4.0 Deed, Attribution 4.0 International

Z pomocą przyszedł zeszłoroczny spis powszechny. Jego dane pretendują do kompletności i dokładności ponieważ wypełnienie kwestionariuszy było obowiązkowe dla wszystkich osób mieszkających na Węgrzech, włączywszy to obcokrajowców, którzy przebywają na Węgrzech przynajmniej od 3 miesięcy, więc zapewne to najlepsze, co mamy.

Dla osób mających w głowie liczbę dziesięciu-piętnastu tysięcy liczby ze spisu mogą być zaskoczeniem. Piszę „liczby” a nie „liczba” bo choć spis powszechny podaje dokładne dane to jednak jednej odpowiedzi na tytułowe pytanie nie daje.

Zacznijmy więc od najszerszej kategorii czyli „należących do mniejszości polskiej” („lengyel nemzetiséghez tartozó”): takich osób jest obecnie 7 398. Jeśli spojrzeć na nieco węższą kategorię osób „polskiej narodowości” („lengyel nemzetiségű”) to jest ich 5 602.

Różnica pomiędzy tymi kategoriami jest zapewne taka, że do pierwszej należą osoby wybierające narodowość polską jako pierwszą lub drugą, z którą się identyfikują (było to możliwe w ramach spisu) a do drugiej te, dla których narodowość polska jest pierwszym a może i jedynym wyborem.

Mamy dalej pytanie o język ojczysty, w przypadku polskiego osób takich jest 3 398.

W końcu mamy informacje o osobach z obywatelstwem polskim mieszkających na Węgrzech: jest ich 1 884.

Dane są nie tylko ciekawe ale i ważne, bo to na ich podstawie rząd węgierski formułuje różne polityki społeczne.

Widać, że jest nas Polaków na Węgrzech niewiele choć w porównaniu do ubiegłych spisów powszechnych, które miały miejsce w roku 2011 i 2001, więcej. Liczba Polaków w Budapeszcie przy tym zmalała a poza Budapesztem, niemal wszędzie, wzrosła.

Uderza ponaddwukrotny wzrost liczby osób z obywatelstwem polskim. Przypuszczać można, że chodzi tu o osoby, które na Węgry przyjechały zawodowo niekoniecznie z zamiarem osiedlenia się tutaj na stałe.

Na podstawie anegdotycznych informacji wiadomo, że część Polaków przenoszących się na Węgry to osoby posiadające węgierskiego męża lub żonę, z którymi przedtem mieszkali na Zachodzie gdzie też się poznali. To nowa kategoria tutejszych Polaków, ilu ich jest spis niestety nie podaje.

Swoją drogą, przy tak niskiej liczbie Polaków na Węgrzech niezwykła jest wysoka liczba samorządów mniejszościowych (46) i organizacji, które w środowisku tutejszej polonii istnieją.

Poniżej podaję dane do poziomu województwa oraz dzielnicy w Budapeszcie. Gdyby to kogoś interesowało, zmieniając ustawienia filtru Település, járás, vármegye, regió można zejść niżej aż do poziomu najmniejszych nawet miejscowości na Węgrzech.

Linki:

Dziękuję Marii Felföldi i Piotrowi Bedyńskiemu za pomoc w pracy z tymi danymi.

Rok spisu powszechnego
200120112022
Dane terytorialne: Osoby należący do mniejszości polskiej
Węgry5,1447,0017,398
Budapeszt2,0442,7582,560
Budapeszt 01. dzielnica.455839
Budapeszt 02. dzielnica.141179151
Budapeszt 03. dzielnica.175241186
Budapeszt 04. dzielnica.119173135
Budapeszt 05. dzielnica.686053
Budapeszt 06. dzielnica.5810182
Budapeszt 07. dzielnica.809582
Budapeszt 08. dzielnica.99110135
Budapeszt 09. dzielnica.4411297
Budapeszt 10. dzielnica.114122117
Budapeszt 11. dzielnica.171236215
Budapeszt 12. dzielnica.81104130
Budapeszt 13. dzielnica.132169245
Budapeszt 14. dzielnica.128152172
Budapeszt 15. dzielnica.9910577
Budapeszt 16. dzielnica.64125105
Budapeszt 17. dzielnica.86134116
Budapeszt 18. dzielnica.107184123
Budapeszt 19. dzielnica.737678
Budapeszt 20. dzielnica.486671
Budapeszt 21. dzielnica.517554
Budapeszt 22. dzielnica.456876
Budapeszt 23. dzielnica.161321
Województwo Baranya237213217
Województwo Bács-Kiskun150145207
Województwo Békés89134121
Województwo Borsod-Abaúj-Zemplén312663566
Województwo Csongrád-Csanád166186207
Województwo Fejér220305307
Województwo Győr-Moson-Sopron164196283
Województwo Hajdú-Bihar169176207
Województwo Heves106125126
Województwo Jász-Nagykun-Szolnok83122160
Województwo Komárom-Esztergom200215227
Województwo Nógrád596472
Województwo Pest5861,0271,190
Województwo Szabolcs-Szatmár-Bereg67131190
Województwo Somogy125121163
Województwo Tolna775697
Województwo Vas5675119
Województwo Veszprém166197243
Województwo Zala6892136
Dane terytorialne: Osoby narodowości polskiej
Węgry2,9625,7305,602
Budapeszt1,1852,2521,988
Budapeszt 01. dzielnica.214726
Budapeszt 02. dzielnica.81148117
Budapeszt 03. dzielnica.110189148
Budapeszt 04. dzielnica.8512698
Budapeszt 05. dzielnica.355343
Budapeszt 06. dzielnica.357770
Budapeszt 07. dzielnica.508362
Budapeszt 08. dzielnica.5192108
Budapeszt 09. dzielnica.169779
Budapeszt 10. dzielnica.699888
Budapeszt 11. dzielnica.102185163
Budapeszt 12. dzielnica.3179101
Budapeszt 13. dzielnica.76146193
Budapeszt 14. dzielnica.79114126
Budapeszt 15. dzielnica.578458
Budapeszt 16. dzielnica.419784
Budapeszt 17. dzielnica.5011087
Budapeszt 18. dzielnica.62165106
Budapeszt 19. dzielnica.377059
Budapeszt 20. dzielnica.325360
Budapeszt 21. dzielnica.326439
Budapeszt 22. dzielnica.286258
Budapeszt 23. dzielnica.51315
Województwo Baranya125179164
Województwo Bács-Kiskun83109142
Województwo Békés4711589
Województwo Borsod-Abaúj-Zemplén185609497
Województwo Csongrád-Csanád91158161
Województwo Fejér122233231
Województwo Győr-Moson-Sopron95170202
Województwo Hajdú-Bihar74122132
Województwo Heves619997
Województwo Jász-Nagykun-Szolnok4994125
Województwo Komárom-Esztergom126181163
Województwo Nógrád345451
Województwo Pest355817888
Województwo Szabolcs-Szatmár-Bereg47114140
Województwo Somogy6894108
Województwo Tolna434867
Województwo Vas366584
Województwo Veszprém97152181
Województwo Zala396592
Dane terytorialne: Osoby, dla których polski jest językiem ojczystym
Węgry2,5803,0493,398
Budapeszt1,0591,3641,439
Budapeszt 01. dzielnica.182220
Budapeszt 02. dzielnica.748396
Budapeszt 03. dzielnica.108115107
Budapeszt 04. dzielnica.679968
Budapeszt 05. dzielnica.333327
Budapeszt 06. dzielnica.376762
Budapeszt 07. dzielnica.414749
Budapeszt 08. dzielnica.394985
Budapeszt 09. dzielnica.195065
Budapeszt 10. dzielnica.615860
Budapeszt 11. dzielnica.90116107
Budapeszt 12. dzielnica.325784
Budapeszt 13. dzielnica.73100145
Budapeszt 14. dzielnica.587491
Budapeszt 15. dzielnica.574943
Budapeszt 16. dzielnica.436163
Budapeszt 17. dzielnica.415563
Budapeszt 18. dzielnica.557558
Budapeszt 19. dzielnica.353334
Budapeszt 20. dzielnica.243633
Budapeszt 21. dzielnica.273821
Budapeszt 22. dzielnica.224148
Budapeszt 23. dzielnica.5610
Województwo Baranya12010687
Województwo Bács-Kiskun857386
Województwo Békés284641
Województwo Borsod-Abaúj-Zemplén9010885
Województwo Csongrád-Csanád827893
Województwo Fejér117149150
Województwo Győr-Moson-Sopron7893132
Województwo Hajdú-Bihar707585
Województwo Heves575152
Województwo Jász-Nagykun-Szolnok434546
Województwo Komárom-Esztergom917896
Województwo Nógrád302427
Województwo Pest319475584
Województwo Szabolcs-Szatmár-Bereg393649
Województwo Somogy646478
Województwo Tolna383038
Województwo Vas393363
Województwo Veszprém9481105
Województwo Zala374062
Dane szczegółowe odnośnie obywatelstwa: Osoby z obywatelstwem polskim
Budapeszt7547391,884
Województwo Baranya758084
Województwo Bács-Kiskun533760
Województwo Békés212136
Województwo Borsod-Abaúj-Zemplén5250145
Województwo Csongrád-Csanád646084
Województwo Fejér8774107
Województwo Győr-Moson-Sopron5547104
Województwo Hajdú-Bihar454386
Województwo Heves504651
Województwo Jász-Nagykun-Szolnok322648
Województwo Komárom-Esztergom774869
Województwo Nógrád253729
Województwo Pest240263340
Województwo Szabolcs-Szatmár-Bereg171827
Województwo Somogy473469
Województwo Tolna282142
Województwo Vas322049
Województwo Veszprém676284
Województwo Zala311867

Ilu Polaków mieszka na Węgrzech?

Z tym pytaniem spotykam się, zapewne, nie tylko ja, dość regularnie, tym niemniej trudno dać na nie precyzyjną odpowiedź. Problemem jest to, że mowa jest o kilku grupach: od lat mieszkających tu na stałe, posiadających obywatelstwo węgierskie osobach, o ludziach, którzy przejechali tu służbowo, niejednokrotnie z rodzinami, dla których Węgry to tylko przystanek w międzynarodowej karierze, o przebywających tu na określony okres studentach czy też wreszcie ludziach, którzy przybywszy tu „na chwilę”, na przykład do pracy w call centerze, zostali jednak nieco dłużej. Całkowitą liczbę można szacować śledząc uczestnictwo w polskich wydarzeniach kulturalnych, religijnych, WOŚP-ie, wyborach do samorządów mniejszościowych czy też internetowych forach ale pozwala to najwyżej na ostrożną próbę określenia rzędu wielkości.

Z pomocą przyszedł jednak zeszłoroczny spis powszechny. Jego dane pretendują do kompletności i dokładności, więc zapewne to najlepsze, co mamy. Uzyskałem je z podstrony Spisu Powszechnego strony internetowej Węgierskiego Instytutu Statystycznego.

Jak widać, jest nas Polaków na Węgrzech śladowo a w dodatku mniej, niż się to zwykle przyjmuje: na przykład wikipedia wspomina szacunkową liczbę 10-12 tysięcy Polaków.

Przytłoczonych tym faktem pocieszam, że, jak pokazują to dane z poprzednich lat, jest nas mało ale jednak coraz więcej: 5 144 dwadzieścia lat temu ale już 7 398 w zeszłym roku.

PiS wygrywa w Polsce, na Węgrzech dopiero czwarty

Wyniki wyborów do sejmu w Budapeszcie na podstawie protokołu komisji wyborczej w ambasadzie:

-KO – 37.04%
-Nowa Lewica – 19.47%
-Trzecia Droga – 16.19%
-PiS – 16.01%
-Konferederacja – 8.01%
-Bezpartyjni samorządowcy – 1.96%
-Polska jest jedna – 1.32%

A tu wyniki wyborów do senatu:

-Bodnar Adam Piotr – 1 337 głosów (78.93%)
-Żebrowska Alicja – 357 głosów (21.07%)

Zarejestrowanych do głosowania było 1 919 osób, głosów oddano 1 757 z czego ważnych 1 736. Frekwencja w wyborach do sejmu wyniosła 91.35% a do senatu 91.45%.

Tu natomiast podaję wyniki referendum:

Pytanie 1: Czy popierasz wyprzedaż majątku państwowego podmiotom zagranicznym, prowadzącą do utraty kontroli Polek i Polaków nad strategicznymi sektorami gospodarki?

Tak 9,46%, Nie 90,54%

Pytanie 2: Czy popierasz podniesienie wieku emerytalnego, w tym przywrócenie podwyższonego do 67 lat wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn?

Tak 15.43%, Nie 84,57%

Pytanie 3: Czy popierasz likwidację bariery na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi?

Tak 6,91%, Nie 93,09%

Pytanie 4: Czy popierasz przyjęcie tysięcy nielegalnych imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki, zgodnie z przymusowym mechanizmem relokacji narzucanym przez biurokrację europejską?

Tak 8,78%, Nie 91.22%

Frekwencja: 29,91% (liczba wydanych kart 574, liczba uprawnionych do głosowania 1 919). Uderza duża ilość głosów nieważnych w stosunku do ważnych: 56 na 518 dla pytania 1, 49 z 525 dla pytania 2, 53 na 521 dla pytania 3 i 50 na 524 na pytanie 4, w sumie na każde pięć ważnych głosów był mniej więcej jeden nieważny.

Jeśli spojrzeć na wyniki poprzednich wyborów w Budapeszcie (a można to zrobić łatwo korzystając z tagu na moim blogu Wybory polskie w Budapeszcie), to widać, że obecne głosowanie wpisuje się w dłuższy trend.

KO (a poprzednio PO czy też Koalicja Europejska) regularnie wygrywa w Budapeszcie choć z różnym udziałem głosów (2007 – 62.96%, 2011 – 60.08%, 2015 – 30.89%, 2019 – 40.87%, 2023 – 37.04%), PiS systematycznie przegrywa (2007 – 22.86%, 2011 – 19.96%, 2015 – 22.01%, 2019 – 21.75%, 2023 – 16.01%) i to nie tylko z KO ale i innymi partiami choć nigdy choć nigdy jeszcze nie zajmował dopiero czwartego miejsca.

Lewica – pojawiająca się pod różnymi nazwami (Lewica i Demokraci, Partia Kobiet, Polska Partia Pracy, Ruch Palikota, Razem, Zjednoczona Lewica, SLD, Nowa Lewica) – nie wypada zwykle źle (2007 – 10.08%, 2011 – 15.31%, 2015 – 19.11%, 2019 – 22.44%, 2023 – 19.44%).

Frekwencja zwykle bywała niższa (2007 – 608 osób, 2011 – 516 osób, 2015 – 568 osób) choć w 2019 skoczyła do 1 747 osób.

Na koniec coś subiektywnego: ile czasu trzeba było stać w kolejce do głosowania. Głosując przed południem musiałem odstać godzinę, ale popołudniu było to już dwie godziny, mimo, że nasz punkt wyborczy nie należał do najbardziej obleganych.

Kolejka, takich autobusów z głosującymi turystami było podobno cztery

Kolejka przed rogiem i za rogiem, stanięcie w niej to około godziny czekania

Polacy z Węgier zbierają na generator dla Ukrainy – rozliczenie

W ramach zbiórki na portalu zrzutka.pl udało się zebrać 4 080 złotych, doszło do tego 10 000 forintów, które dostałem w gotówce. Przedstawiam teraz ostateczne rozliczenie ze zbiórki.

Pieniądze te wydałem w następujący sposób:

  1. Zapłaciłem za generator zamówiony wcześniej przez partnerską organizację Jednist. Dostał on napis po ukraińsku Od Polaków z Węgier z wyrazami solidarności i został on posłany do Dniepru. Koszt: 123 980 forintów.

2. Za pozostałe pieniądze zamówiłem na amazonie generator Kraftech. Niestety, sprzedawca okazał się nieuczciwy i przysłał inny generator, który odesłałem (kiedy podawałem informację o rezultatach zbiórki wydawało się, że to generator Kraftech pojedzie do Ukrainy).

Zamówiłem generator Hechta w węgierskim sklepie internetowym gdzie przyjęto zapłatę ale potem poinformowano mnie, że generator nie jest dostępny po czym zaoferowano mi inny produkt.

W końcu udało mi się kupić generator bezpośrednio u Hechta, który z podobnym napisem został wystałny do Ukrainy. Koszt: 205 990 forintów.

3. Za resztę pieniędzy kupiłem batony, które pojechały do Ukrainy razem z generatorem. Koszt: 29 340 forintów.

W sumie wydałem 359 310 forintów. 4 080 złotych to 329 020, wraz z 10 000 forintów to 339 020 forintów, różnicę dołożyłem z własnej kieszeni.

Raz jeszcze wielkie podziękowania wszystkim, którzy dołożyli się do zbiórki!

Polacy z Węgier zbierają na generator dla Ukrainy – rezultat

Udało się! Zebraliśmy nieco więcej (4080 złotych oraz 10 000 forintów, które wręczono mi osobno) niż cel zbiórki (4000 złotych).

Kupno generatora nie jest jednak prostym zadaniem bo generatorów wszędzie brak. We współpracy ze stowarzyszeniem Jednist udało się kupić w końcu jeden generator (tak dokładniej to zapłaciłem za generator, który oni zamówili wcześniej po starej cenie), i jest już on w drodze do miasta Dniepr. Koszt to 123 980 forintów. Na generatorze umieściliśmy napis po ukraińsku „Od Polaków z Węgier na znak solidarności” czyli „На знак солідарності від угорських поляків.” Poniżej załączam dokumentację fotograficzną.

Okazało się, że pieniędzy starczy również na drugi generator! Kupiłem go w niemieckim amazonie, koszt to 566.27 euro (469.47 euro sam generator plus 120.39 euro za przesyłkę). Kiedy nadejdzie wrzucę parę zdjęć.

Wydatki:

123 980 forintów to 1459 złotych

566.27 euro to 2656 złotych

W sumie wydałem 4115 złotych

Zebranych jest 4080 złotych plus 118 złotych (10 000 forintów), w sumie 4198. Za pozostałe pieniądze (83 złote) kupię żywność.

Ogromne dzięki dla wszystkich, którzy wsparli zbiórkę!

Radio Polonia Węgierska 65 / Balatonboglár

Powstaje właśnie w Balatonboglár nowy ośrodek dla Polonii na Węgrzech a ja proponuję by, jak w latach wojny, w tej miejscowości znów pojawili się uchodźcy. Mówię o tym w kolejnym odcinku podcastu Radio Polonia Węgierska (20:30).

  1. Ciekawostka o Węgrzech
  2. Powitanie
  3. Serwis polonijny
  4. Przegląd polski tygodników
  5. Jeż Węgierski w eterze
  6. Pożegnanie
    Autorzy- R.Rajczyk, J.Celichowski, P.Piętka

Dobra wiadomość: samorządowowi krajowemu udało się zdobyć sporą kwotę finansowania na Centrum Edukacyjne w Balatonboglár, albo też Centrum Edukacyjne, Ośrodek Rekreacyjny dla Dzieci i Kaplicę w Balatonboglár bo i taką nazwę miejsca znalazłem w internecie, tak więc wydaje się, że jesteśmy na ostatniej prostej do ukończenia remontu i rozpoczęcia działalności tego ośrodka.

Jak na wskazuje sama nazwa, ma to być miejsce gdzie będzie można organizować konferencje oraz przyjmować grupy dziecięce i młodzieżowe. Nie udało mi się ustalić jakie konkretnie imprezy są tu planowane ale pewnie po prostu na to za wcześnie bo remont budynku jeszcze się nie skończył.

Może więc jest to czas na zgłaszania pomysłów. Ze swej strony mam propozycję odnośnie programu działalności ośrodka. Ale najpierw jak do niej doszedłem.

Jeśli spojrzeć na Balatonboglár polskim okiem to nasunie się parę skojarzeń: przyjaźń polsko-węgierska, szkoła, dzieci i młodzież, uchodźcy, wojna. Co do przyjaźni polsko-węgierskiej nie mam wątpliwości, że w ośrodku należycie uhonorowana będzie pomoc Węgrów dla Polaków w czasie wojny. Należy się im za to pamięć i podziękowania.

Patrzmy dalej: szkoła, dzieci i młodzież, uchodźcy, wojna – a może teraz to Polacy pomogliby uchodźcom, którzy dziś przebywają na Węgrzech? Raz do roku ośrodek mógłby przyjąć przez tydzień czy dwa grupę dzieci żyjących na co dzień w ośrodkach dla uchodźców, które, może razem z polskimi dziećmi oraz wolontariuszami, trochę odpoczęłyby nad Balatonem. Przy okazji można by przeprowadzić jakieś lekkie w formie działania edukacyjne choćby związane z przekazaniem wiedzy o Polsce.

Warto tu przypomnieć także kolonie dla dzieci polskich zorganizowane przez opozycjonistów węgierskich też nad Balatonem, choć w innym miejscu – Kékkút w 1981. Obozy dla dzieci uchodźców zorganizowane w boglarskim ośrodku przypominałyby zarówno o wojennej szkole w Balatonboglár jak i o tych koloniach, o wielkoduszności Węgrów, która i dziś potrafi inspirować do pomocy innym.

Uczniowie szkoły w czasie wojny, źródło: mult-kor.hu

Problem z narodowością polską

Pisałem już kiedyś jak nie podoba mi się używanie słowa narodowościowy w znaczeniu mniejszościowy. Rzecz jasna, moje tyrady nie przyniosły najmniejszego efektu.

Ostatnio wpadłem na pomysł by na problem zwrócić uwagę pytając eksperta. Zacząłem od Michała Rusinka, wiadomo, były sekretarz noblistki Wisławy Szymborskiej, autor artykułów na tematy językowe. „Szanowny Panie,” napisał do mnie Michał Rusinek, “mam podobne intuicje językowe jak Pan. „Działacz narodowościowy” brzmi tak, jakby był Pan zaciekłym polskim nacjonalistą. Po polsku mówi się o narodowości – polskiej czy węgierskiej. Zdaję sobie sprawę, że „mniejszość polska” brzmi mało dumnie, ale w Polsce mówi się o mniejszości niemieckiej i jest to, jak sądzę, określenie neutralne.” Zachęcił mnie przy tym bym się zwrócił do Katarzyny Kłosińskiej, która prowadzi Poradnię Językową PWN.

Napisałem do niej tak cytując przykłady z numeru 301 Polonii Węgierskiej, który akurat miałem pod ręką (choć rzecz jasna zjawisko jest powszechne w kręgach polonijnych, weźmy na przykład ostatni Głos Polonii i już mamy takie sformułowania jak “rzecznik narodowości polskiej w Węgierskim Parlamencie Ewa Słaba-Rónayné” czy też „jako węgierski działacz narodowościowy Republiki Czechosłowackiej (…)”, zajrzyjmy na stronę polonia.hu a tam “Spotkanie robocze Miklósa Soltésza z przedstawicielkami narodowości polskiej” lub “Dzień Narodowości w Békéscsabie”).

Mieszkam na Węgrzech, gdzie istnieje system instytucjonalnego wspierania mniejszości narodowych. Kalką oficjalnego wyrażenia węgierskiego używanego w odniesieniu do tych mniejszości (nemzetiség) jest po polsku słowo narodowość, które jest niestety powszechnie używane w tutejszych kręgach polonijnych, np.:

18 grudnia z okazji Dnia Narodowości przyznano nagrody za wybitne zasługi na rzecz osiadłych na Węgrzech narodowości. W tym roku wśród laureatów znaleźli się również przedstawiciele narodowości polskiej: Halina Csúcs […] pierwsza rzeczniczka polskiej narodowości w ZN Węgier…,

Od chwili, kiedy wybrana zostałam rzecznikiem narodowości polskiej…

Do tej pory odbyły się trzy takie spotkania, na które przybyło wielu przedstawicieli naszej narodowości.

…imprezy organizowane w języku danej narodowości…

Oprócz tego pojawiają się nazwy: Komisja Narodowościowa, samorząd narodowościowy. Dla mnie brzmi to strasznie, bo narodowość rozumiem jako cechę a nie grupę społeczną. Czy mam rację, czy też jej nie mam?

Odpowiedź dostałem wyczerpującą, cytuję ją w całości:

W polszczyźnie rzeczownik narodowość ma kilka znaczeń. Oznacza on przede wszystkim przynależność do danego narodu, a także po prostu naród (zob. SJP PWN i WSJP PAN). Tak więc z semantycznego punktu widzenia przytoczone przez Pana zdania są poprawne. Mimo to część z nich brzmi nienaturalnie, gdyż w tekstach prasowych i codziennych użylibyśmy innych sformułowań. I tak, zamiast wybitne zasługi na rzecz osiadłych na Węgrzech narodowości powiedziałabym: wybitne zasługi na rzecz osiadłych na Węgrzech narodów – choć, trzeba przyznać, zdanie wyjściowe nie zawiera błędu. Użyłabym też wyrażenia język danego narodu, a nie: język danej narodowości. Natomiast zamiast przedstawiciele narodowości polskiej, rzecznik polskiej narodowości powiedziałabym (po prostu): przedstawiciele Polaków, rzecznik Polaków.

Przymiotnik narodowościowy odnosi się do rzeczownika naród w jego obu znaczeniach. A zatem nazwy komisja narodowościowa, samorząd narodowościowy są poprawne pod względem semantycznym, jednak – istotnie – mało naturalne. Dzieje się tak, dlatego że narodowościowy łączy się raczej z rzeczownikami abstrakcyjnymi; wyszukiwarka korpusowa Monco Frazeo podaje następujące kolokacje: nienawiść rasowa i narodowościowa, kwestie narodowościowe, dyskryminacja narodowościowa, białoruska grupa narodowościowa, skład narodowościowy, waśnie narodowościowe, represje na tle narodowościowym itp. Gdybym miała utworzyć nazwę komisji zajmującej się sprawami Polaków mieszkających na Węgrzech i samorządu przedstawicieli Polonii, posłużyłabym się określeniami: samorząd Polonii węgierskiej, komisja do spraw Polaków / Polonii (jeśli byłyby to nazwy oficjalny, zapisalibyśmy je, rzecz jasna, od wielkich liter).”

Streszczając: można powiedzieć osiadłe na Węgrzech narodowości, rzecznik narodowości polskiej czy też samorząd narodowościowy ale nie brzmi to ani naturalnie ani ładnie. Warto spróbować używać zasugerowanych przez panią Kłosińską alternatyw oraz innych sformułowań. Jak będziemy mówili zależy od nas. To, koniec końców, sprawa smaku.

można tak, można i tak, jak wam się bardziej podoba?