Od dawna uważałem, że współczesna polska biżuteria jest ciekawsza niż jej węgierski odpowiednik. No i okazało się, że nie ja jeden bo jak się dowiedziałem od koleżanki Magdy w Budapeszcie jest sklep z polską właśnie biżuterią. Dzisiaj poszedłem go odwiedzić.

Sklep mieści się na ulicy Nagymező 33. Nieduży ale ileż miejsca potrzeba na wystawienie pierścionków, medalionów, naszyjników, bransoletek i tym podobnych. Sklep nazywa się Amber i faktycznie bursztynu jest tam sporo.

Obejrzałem sobie ofertę i odniosłem wrażenie, że choć towar jest charakterystycznie polski to jednak w Polsce widuję dużo ciekawsze rzeczy, tu dominują rzeczy przeciętne choć można znaleźć to i owo ładnego. W przeciwieństwie do polskich galerii gdzie regułą jest podawanie nazwiska twórcy danego przedmiotu tutaj wystawiane są one anonimowo.

Podpytałem nieco sprzedawczynię. Dowiedziałem się, że galeria istnieje już od ponad pięciu lat, co wskazuje na to, że popyt jest w miarę stały. Właścicielka, która studiowała w Polsce, towar przywozi z targów biżuterii, na które regularnie jeździ. Galeria jest otwarta od poniedziałku do piątku od 11 do 19. W soboty jest zamknięta, bo nikt nie przychodził.

Śliwka, której opowiedziałem o moim odkryciu popędziła tam i choć przyszła za dziesięć siódma zobaczyła tylko jak sprzedawczyni – na jej oczach – spuszcza żaluzję i odchodzi. Polska biżuteria, węgierska obsługa.

Spodobał ci się post? Przetłumacz go na inne języki na Der Mundo.

Na wystawie Lélek és test, o której dopiero co pisałem przewodniczka w zasadzie mimochodem powiedziała coś, co mi spokoju nie daje. Dowiedziałem się mianowicie, po dokonaniu przez Louisa J.M. Daguerre‚a wynalazku dagerotypu, który był wczesną formą fotografii nadającą się już do praktycznego zastosowania, rząd francuski wykupił patent wynalazku w zamian za dożywotnią rentę dla Daguerra i Isidore Niépce, syna jego zmarłego wspólnika, i ofiarował go jako "prezent" dla świata. Datę tego wydarzenia, 19 sierpnia 1839, uważana się za moment narodzenia się fotografii.

Wynalazek Daguerre’a wywołał sensację zresztą natychmiast po ogłoszeniu go przez Francuską Akademię Nauk 7 stycznia 1839 i wkrótce dagerotypy w szybkim tempie rozpowszechniły się po całym świecie. Z czasem zostały one wyparte przez udoskonalone technologie ale początek burzliwego rozwoju fotografii związany jest właśnie z nimi. Proces ten wywarł piętno na wielu dziedzinach życia, nie mówiąc już od powstaniu nowego sektora gospodarki. Największy chyba wpływ miała fotografia na malarstwo. Realistyczne przedstawianie rzeczywistości, w tym przede wszystkim portrety, straciło rację bytu po pojawieniu się fotografii. Odpowiedzią malarstwa było stworzenie subiektywnej reprezentacji świata, czyli te wszystkie izmy, które określają drugą połowę dziewiętnastego i dwudziesty wiek. 

Zastanawiam się, jakby wszystko potoczyło gdyby rząd francuski nie zdecydował się ofiarować światu wynalazku Daguerre’a. Przypuszczam, że wszystko poszłoby wolniej. Daguerre sprzedawałby pewnie prawa do użycie jego technologii a ona sama rozchodziłaby się jakoś tam po świecie. Wszystko byłoby droższe. Na kolejne wynalazki trzebaby dłużej czekać.

Fascynująca rzecz, mnie zainteresowała szczególnie w kontekście ruchu wolnej kultury, który w polskiej blogosferze reprezentowany jest przez ciekawy blog Kultura 2.0 a na poziomie międzynarodowym przez icommons. Spytałem Alka Tarkowskiego, jednego z autorów Kultury 2.0, na ile ta historia przekazania wynalazku Daguerre’a do domeny publicznej i jego konsekwencji jest znana w kręgach wolnokulturowych i okazuje się, że nikt w zasadzie o niej nie mówi. Może więc ktoś porządnie zbadałby tą sprawę i opublikował na jej temat coś poważniejszego? 

Pisałem przedwczoraj o katedrze Sameba. Rozmawiałem o niej potem z pewnym węgierskim znajomym. Na Węgrzech takiego kościoła nie ma, rzuciłem. Póki co nie, odpowiedział, ale Imre Makovecz projektuje coś takiego na plac Vilmosa Ápora.

Zainteresowało mnie to. Niczego się nie dowiedziałem z googla, ale trafiłem na adres strony Makovecza. Tu potrzebna jest mała dygresja. Makovecz to chyba najbardziej znany współcześnie żyjący architekt węgierski. Jest przedstawicielem architektury organicznej, jego charakterystyczne budynki są rozpoznawalne nawet dla laików. Dużo jest tam obłych płaszczyzn, nieobrobionych pni drzewa i wogóle drewna. Te owalności, pojawiające się tu i tam skrzydła, ożebrowania przywodzą na myśl jakieś gigantyczne owady, żuki, wnętrza szkieletów, ale pewnie wypaczam intencje Makovecza.

Politycznie jest on zdecydowanie na prawo, często wypowiada sięw różnych sprawach. Kościół zaprojektowany przez niego (niedawno Index napisał o planach totalnej przebudowy wzgórza Gellérta jego autorstwa) mógłby więc jak najbardziej wpasować się w jakąś prawicową ofensywę.

Zebrałem się i napisałem w pytaniem o kościół (dzień dobry, słyszałem o kościele ale nie mogę niczego znaleźć, piszę bloga po polsku, dziękuję) na kontakty podane na stronie architekta. Ku mojemu pewnemu zdziwieniu odpowiedź zawierająca poniższe szkice przyszła dość szybko.

Okazało się, że szykuje się raczej coś w stylu Gaudiego niż państwotwórczego monumentalizmu. Kościół ma być spory ale nie przytłaczający, nieco przy tym gotycki w nastroju. Moim zdaniem ubogaciłby nasze miasto czyli miła niespodzianka. A Wy co sądzicie?

PS Ten blog jest w Creative Commons ale te zdjęcia już nie. Jeśli je ktoś chciałby wykorzystać niech pisze do Makovecza, adres na jego stronie. 

wizja artystyczna

fasada przednia

widok z boku

przekrój

przekrój poprzeczny