Radio Polonia Węgierska – 16. odcinek podcastu/ Via Carpatia Szczerka

1. Powitanie – 00:00
2. Serwis polonijny- Iga Kolasińska- 03:12
3. Jeż Węgierski w eterze – Jerzy Celichowski – 05:03
4. Urywki historii – Izabela Gass – 09:25
5. Konferencja PIBM – dr Robert Rajczyk – 15:08

Wyliczyłem, że w ciągu ostatnich dziesięciu-piętnastu lat ukazało się w Polsce co najmniej pięć książek o współczesnych Węgrzech: trylogia Krzysztofa Vargi Gulasz z turula, Czardasz z mangalicą oraz Langosz w jurcie, napisana przez Igora Janke biografia Viktora Orbána pt. Napastnik oraz Via Carpatia Ziemowita Szczerka, którą właśnie skończyłem czytać.

Ta ostatnia to zapiski, jak głosi podtytuł, z podróży po Węgrzech i Basenie Karpackim autora. W ich ramach odwiedza on dość nieturystyczne miejsca wybierając do tego często kiepskie drogi. Nie jest to więc przewodnik turystyczny a raczej reportaż polityczny i literacki. Interesują go nie lokalne atrakcje co raczej dusza Węgier oraz szeroko pojętej całej Europy Środkowej.

Zagląda do takich miejsc jak Felcsút, Oroszlány, Várpalota, Ózd czy też osławione osiedle Luník IX w Koszycach, Oradea, Timisoara, Targu Mures, Chust, Mukaczewo, Czop, Subotica oraz Nowy Sad ale w książce pojawiają się również Gruzja, Macedonia a także Austria – cały nasz region.

Szczerek podróżuje, rozmawia z napotkanymi ludźmi, robi wywiady z prominentnymi politykami i wszystko to opisuje. Robi to cudownie bogatym językiem nie stroniącym od potoczności. Czuje się, że to brat-łata, który dogada się z każdym – osiedlowym gopnikiem, facetem z warsztatu samochodowego czy też wielkomiejskim blogerem – nawet jeśli nie całkiem zna ich język.

Nie raz wychodzi poza prostą relację z podróży i spotkań opisując zachodzące na Węgrzech czy też w innych kraju procesy. Nie ukrywa, że jest z przekonania liberałem ale nie unika rozmów z osobami stojących gdzie indziej ideowo. Potrafi wykazać empatię wobec tego, co usłyszy a także wytykać słabe punkty w poglądach bliskich mu rozmówców.

Szczerka kręcą wszelkie przejawy nacjonalizmu, resentymentów narodowych, pojawiający się między wierszami rewizjonizm, nemzeti rock, czy też dziwaczne teorie jak ta, w myśl której Jezus był w zasadzie Węgrem. Wyszukuje je, opisuje, pokazuje jak wpływają na bieżącą politykę. Przygląda się „wstawianiu z kolan”, które, jak pokazuje, nie jest ani polską ani węgierską specjalnością ale raczej przejawem napięcia między peryferiami a centrum, co jest przewodnim motywem tesktu.

To subiektywna ale fascynująca książka wspisująca się w szeroki nurt reportażu literackiego, który ma się w Polsce dobrze.

Wspomniane książki Vargi i Jankego wydano po węgiersku, prawdopodobnie także Via Carpatia ukaże się tutaj. Ciekawe a zarazem szkoda, że brak podobnych pozycji po stronie węgierskiej. Chciałoby się poczytać jak Węgrzy doświadczają Polski.